Kontrolowanie zanieczyszczeń w Cleanrooms
Kontrolowanie zanieczyszczeń jest konieczne w wielu branżach, które ze względu na specyfikę swojej działalności nie mogą dopuścić do pojawienia się kurzu, pyłu, bakterii czy innych czynników zewnętrznych w otoczeniu powstających produktów.
Na potrzeby takich firm buduje się pomieszczenia Cleanroom, specjalnie przystosowane do ograniczania dostępu zanieczyszczeń. Czym są, jak działają i jakie wymagania stawiają dla obsługujących je pracowników?
Czym są pomieszczenia czyste Cleanroom?
Pomieszczenia czyste Cleanroom to specjalna forma zabudowy pomieszczeń stosowana wszędzie tam, gdzie konieczne jest zachowanie szczególnych warunków czystości i kontrola zanieczyszczeń obecnych w pomieszczeniu. Dzięki odpowiednim zabezpieczeniom możliwe jest wyeliminowanie kurzu, pyłu, bakterii czy różnego rodzaju oparów chemicznych – cleanroomy konstruowane są tak, by ograniczyć ich wprowadzanie, powstawanie i gromadzenie się w pomieszczeniu.
Pomieszczenia czyste składają się najczęściej z przedsionka łączącego strefę czystą od pozostałych części budynku i oddzielonego od samej strefy czystej śluzą powietrzną, oraz właściwego pomieszczenia czystego w którym instalowane są specjalne układy filtrujące wspomagające eliminowanie zanieczyszczeń.
Wszystkie urządzenia, które pracują wewnątrz pomieszczeń Cleanroom są projektowane tak, by nie generowały dodatkowych zanieczyszczeń i by ich czyszczenie było jak najłatwiejsze.
Dla utrzymania optymalnych warunków w pomieszczeniach czystych konieczne jest nawet kontrolowanie temperatury czy wilgotności powietrza, na którą mają wpływ urządzenia czy przebywający w pomieszczeniu ludzie.
Możliwe jest zarówno stworzenie pojedynczego pomieszczenia cleanroom będącego częścią konstrukcji budynku lub wstawienie do budynku dedykowanej, mobilnej komory clean box, dzięki której możliwe jest stworzenie strefy czystej w dowolnym pomieszczeniu.
Wymagania dla pomieszczeń czystych Cleanroom
Tworzone na potrzeby różnych branż pomieszczenia czyste muszą spełniać określone standardy, w szczególności dotyczące czystości powietrza i dopuszczalnej ilości zanieczyszczeń i drobnoustrojów wewnątrz. Standardy te reguluje norma PN EN-ISO 14644-1, zgodnie z którą wyróżnia się 6 klas czystości.
Gdzie wykorzystuje się pomieszczenia czyste?
Czyste powietrze pozbawione zanieczyszczeń, bakterii, kurzu czy pyłu może być wymagane w trakcie prowadzenia niektórych procesów technologicznych w celu ochrony samego procesu i produktu końcowego przed zanieczyszczeniami. Wśród branż, które już od dawna wykorzystują pomieszczenia czyste Cleanroom w swoich zakładach wyróżnić można między innymi branżę elektroniczną, dla której nawet najdrobniejsze zanieczyszczenia mogą oznaczać problemy dla drobnych i wrażliwych systemów elektronicznych. Cleanroom spotyka się także:
- w farmacji,
- biotechnologii,
- nanotechnologii,
- w służbie zdrowia,
- w szpitalach,
- na salach operacyjnych.
Pomieszczenia czyste mogą chronić przed wieloma czynnikami zewnętrznymi wpływającymi negatywnie na jakość procesów technologicznych.
Z tego względu pojawienie się takich pomieszczeń i ścisłe kontrolowanie środowiska procesowego jest wymagane w niektórych branżach i ze względu na przepisy oraz efektywność działania firm, ściśle przestrzegane.
Cleanrooms minimalizują obecność cząsteczek takich jak pyły, kurz, bakterie, czy opary chemiczne w otoczeniu procesów produkcyjnych.
Pomieszczenia czyste pozwalają na utrzymanie pełnej kontroli nad temperaturą, wilgotnością otoczenia, ciśnieniem i poziomem elektryczności statycznej. Skuteczność działania pomieszczeń czystych jest także zależna od przestrzegania odpowiednich wytycznych dotyczących czystości i higieny przez pracowników.
Jak pracuje się w pomieszczeniach czystych?
Choć pomieszczenia czyste Cleanrooms posiadają pełną kontrolę nad otoczeniem, praca w nich nie odbiega zwykle od standardowych działań wykonywanych w obrębie danego procesu produkcyjnego.
Jedynym wyjątkiem są dodatkowe zasady bezpieczeństwa i zachowania wymagane do utrzymania odpowiedniego poziomu czystości w pomieszczeniach czystych. Z tego też względu pracownicy wchodzący i opuszczający pomieszczenie typu cleanroom muszą po drodze przejść przez śluzę powietrzną, najczęściej wyposażoną w prysznic powietrzny i pozbawiającą ich ubrania zanieczyszczeń, które mogliby wnieść do środka.
Sami pracownicy noszą w pomieszczeniach czystych odzież ochronną wykonaną zgodnie z wymogami dotyczącymi pomieszczeń czystych, tak by ryzyko wnoszenia zanieczyszczeń czy uwalniania się cząsteczek materiału i włókien z odzieży było minimalne. Powietrze w pomieszczeniach czystych jest dodatkowo dezynfekowane z wykorzystaniem wielostopniowych filtrów HEPA.
