Wyposarzenie ołtarza – niezbędne dekoracje
Architektura oraz wystrój miejsc sakralnych rządzi się swoimi prawami. Wszystkie kościoły czy kaplice muszą być projektowane tak by z jak największą czcią służyły wiernym do spotkań z Bogiem, ale też by to bogactwo dekoracji i ozdobnych elementów nie było zbyt przesadzone.
Postrzeganie ołtarza
Wiele przepisów liturgicznych dotyczących wystroju kościoła skupia swoją uwagę na ołtarzu. Nic w tym dziwnego, gdyż jest to najważniejsze miejsce w całym kościele. Jest on symbolem Chrystusa, który przy stole ustanowił sakrament Eucharystii, dający duszy życie wieczne. Dlatego też na pamiątkę tego wydarzenia każda liturgia eucharystyczna jest odprawiana przy ołtarzu.
Dawniej tak projektowano kościoły, by ołtarz był kierowany na Wschód, gdyż właśnie ta strona świata odbierana jest jako symbol zmartwychwstania i ponownego przyjścia Chrystusa. Modlitwa przy ołtarzu ma więc być wyjściem na spotkanie ze Zbawicielem.
Ołtarz zyskuje najwyższą wartość również przez to, że podczas mszy świętych, a konkretnie w czasie przeistoczenia na ołtarzu obecny jest żywy Chrystus pod postacią chleba i wina. To głównie z tego powodu kapłani święcą płytę ołtarza i oddają jej cześć podczas wszystkich nabożeństw.
Jak wygląda ołtarz?
Jest to drewniana lub kamienna (marmurowa) konstrukcja, która najczęściej (z wyjątkiem Wielkiego Piątku) jest usłana trzema lnianymi obrusami mającymi przypominać prześcieradła, którymi zawinięto ciało zmarłego Jezusa.
Dawniej ołtarzem nazywano całą ramę tabernakulum i to właśnie na wystającej części tej ramy ksiądz odprawiał liturgię tyłem do wiernych. Z czasem przyjęło się, że ołtarz przeniesiono na środek prezbiterium i taka forma obowiązuje do dziś.
Ołtarz a prezbiterium
Nieco większym niż ołtarz centrum kościoła jest prezbiterium, w którym właśnie się on znajduje.
Ta charakterystyczna wnęka, w której dodatkowo znajdują się:
- ambona
- tabernakulum
- balaski
- krzyż
- obrazy lub figury przedstawiające patronów danego kościoła
- krzesła dla księży i ministrantów
- dodatkowa mównica
- tzw. wieczne lampki
musi posiadać szczególne elementy wystroju. Należą do nich:
- Kwiaty – zawsze żywe
- Świece – woskowe, znajdujące się w skierowanej ku górze świecznika
- Dzwonki
- Rzeźby lub podobizny innych świętych i aniołów
Warto mieć jednak na względzie, że wszystkie te dekoracje i przedmioty powinny zachować prosty, skromny, spójny i nieprzesadzony wygląd. W prezbiterium najważniejszy jest ołtarz i to on powinien zwracać największą uwagę wiernych.
Jak powinno wyglądać prezbiterium?
Wiadomo już, że w jego centralnym punkcie, bardzo często również na podwyższeniu, powinien znajdować się ołtarz. Natomiast przepisy liturgiczne określają także położenie innych elementów wystroju, mianowicie:
- Ambona powinna znajdować się po zewnętrznej stronie prezbiterium obok ołtarza (nie za nim ani przed nim).
- Figury świętych umieszcza się na ramie tabernakulum lub przed ołtarzem.
- Krzyż należy umieszczać bliżej centrum prezbiterium, by zawsze był widoczny.
- Dzwonki znajdują się najczęściej w miejscu posługi ministrantów.
- Świeczniki (przeważnie 6) ustawia się po dwóch stronach ołtarza.
- Całe prezbiterium powinno być bardzo oświetlone i zachowane w jasnych barwach.
Dodatkowe elementy wystroju
Na koniec warto dodać, że choć wszystkie dekoracje znajdujące się w prezbiterium powinny mieć charakter sakralny, to w wielu miejscach pojawiają się elementy, które nadają wnętrzu świetności, niekoniecznie dzięki religijnemu wymiarowi. Mowa tu o:
- Dywanach znajdujących się pod ołtarzem oraz na schodach
- Stojakach na flagi kościelne
- Obrusach na balaski
- Dodatkowych świecach lub lampkach
Do dzisiaj trwają dyskusje, czy takie elementy powinny znajdować się w prezbiterium, gdyż mogą tylko odwracać uwagę od ołtarza i tego, co ważne podczas liturgii, natomiast często jest tak, że dodatkowe dekoracje, jeśli są dobrane w sposób spójny do reszty, mogą jeszcze lepiej zdobić całą przestrzeń i bardziej podkreślić sam ołtarz.
Widać więc, że niezbędne, jak i to dodatkowe wyposażenie Kościoła bardzo dobrze wpływa na cały wystrój prezbiterium, dodając mu przy tym podniosłego i sakralnego charakteru, który podczas Liturgii jest wyrazem szacunku i czci do tego, co boskie i święte.
