Meble – skąd wzięło się biurko, fotel i kanapa?

Dodano: Paź 16, 2015 Tematyka: Wystrój Wnętrz

Biurko

(z fr.), bioro (staropol.), pultyna (staropol.), kantorek (staropol. ), mebel skrzyniowy składający się z płyty do pisania wspartej na jednej lub dwóch podporach wypełnionych szufladami, umieszczonych z boku mebla, często z nastawkami zaopatrzonymi w szufladki, przegródki i półeczki; charakterystyczną cechą b. jest wolna przestrzeń na nogi pomiędzy podporami ; rozwinęło się z wcześniejszych mebli do pisania, używanych w średniowieczu i renesansie.

Pierwsze rozwiązania podobne do współczesnych, powstały w 2. pot. XVII w. we Francji za Ludwika XIV, oraz w Anglii  ; od ok. 1765 r. ukształtowała się standardowa kompozycja dużego b. w formie blatu podpartego z dwóch stron tzw. kolumnami szuflad, z jedną szufladą pośrodku ; najczęściej opracowywan o je i dekorowano ze wszystkich stron , aby można je było postawić pośrodku pokoju ; w poł. XVIII w. wynaleziono jedną z najciekawszych konstrukcji meblarskich w XVIII w. do najbardziej rozpowszechnionych należały b. damskie, które otrzymały nazwę; rozpowszechniły się też różne odmiany specjalne, np. do pisania na stojąco, z różnymi udoskonaleniami techn.; w XIX i XX w. powstały nowe odmiany b. zwykle wielofunkcyjnych, „biura maszyny”, wykonane m.in. z rur stalowych, płyt z laminatu i tworzyw sztucznych; są to gł. meble biurowe, oparte na ergonomicznych rozwiązaniach; w Polsce b. rozpowszechniły się w XVIII w. i zw. byty m.in. ; termin b. nigdy nie był dokładnie zdefiniowany, podobnie jak sekretera i sekretarzyk, stąd różnice w definicjach, w różnych wydawnictwach; nazwa b. pochodzi od fr. bure oznaczającego szare płótno, które kładziono w średniowieczu na meblach do pisania.

Fotel

Fotel (z fr. fauteuil,  z łac. faldistorium),  stolec, krzesło z poręczami,  stotek z poręczami,  fatdysztor (staropol.), siedzisko zazwyczaj jednoosobowe, z oparciem i bocznymi poręczami; poręcze są jed no – lub dwuczęściowe, osadzone od frontu w bocznych oskrzyniach lub przednich nogach , z tytu zaś w górnych częściach bocznych ramiaków; f. należy do mebli komfortowych, reprezentacyjnych, będą­cych przez dłuższy czas atrybutem pozycji społecznej; są to siedziska przeważnie obszerniejsze od krzeseł, od XVII w. zwykle tapicerowane i często bogato dekorowane rzeźbą, złoceniami itp. ; do najbardziej okazałych należą trony i katedry, znany od czasów staroż. , ponownie rozpowszechniony od XVI i XVII w.; we Francji początkowo zw. chaiseabras , a od 1636 r. fauteuil ; w Polsce nazywany f. od k. XVIII w., przy czym nazwa krzesłoporęczami i utrzymywała się jeszcze bardzo długo i niekiedy używana jest jeszcze obecnie; w Polsce do najstarszych należy zapewne tzw. fotel Sancygniowa, rzeźbiony, z herbem Dębno i gmerkiem z monogramem HKN oraz datą 1588; powstało wiele odmian f. różniących się konstrukcją, kształtem i przeznaczeniem.

Fotel na biegunach –  fotel bujany,  krzesło bujane, bujak,  fotel babuni, siedzisko umożliwiające huśtanie się do przodu i tyłu; wśród różnych konstrukcji teg o mebla do najbardziej rozpowszechnionych należą siedziska wsparte na wygiętych płozach, m.in. kołyski, znane już w starożytności i średniowieczu; zastosowanie płóz do mebli do siedzenia najpowszechniej rozwinęło się w Ameryce i w Anglii; uczynił to po raz pierwszy w pot. XVIII w. B. Franklin, dodając płozy do krzesła typu Windsor; produkcję tego typu siedzisk podjęto w Bostonie na pocz. XIX w.; pierwszym modelem byt fotel Bostonrocker , z poręczami i siedzeniem wygiętymi równolegle do płóz, co dawało dużą wygodę; W poł. XIX w. powstał np. Lincolnrocker , z wysokim prostym, tapicerowanym oparciem przecho
dzącym w siedzenie, z podfokietnikami na porę­czach; w 2. pot. XIX w. rozpoczęta się masowa produkcja takich mebli w Anglii, gdzie powstała m.in. tzw. crinolinerocking — odmiana dla kobiet w krynolinach, z niskim siedzenie, owalnym oparciem i krótkimi poręczami; ok. 1870 r. powstała w Ameryce nowa konstrukcja bez ptóz, zw. platformrocker, w Anglii zw. swingrockerchair, która pozwalała huś­tać się na stałej podstawie (siedzenie zawieszone na prętach), próbowano także zastosować specjal
ne sprężyny, metalowe ramy, resory itp. , lecz bez większych rezultatów; do ciekawych rozwiązań konstrukcyjnych należy też amer. patent zw. spring lub sitting chair, n a którym można kołysać się do przodu , tyłu i na boki (siedzenie osadzone na jednym czopie); w pot. XIX w. po raz pierwszy za stosowano ptozy z metalu oraz z giętego drewna; wśród licznych konstrukcji mebli na biegunach wykonanych przez firmę Thoneta, warto wymienić
także bujak dziecięcy z 1900 r., wykonany z jednej giętej płyty oraz bujak zw. martwą naturą , z rur stalowych (1988 r.). Fotele oraz inne meble do domu możecie zamówić w dobrych sklepach.

Kanapa

Kanapa (z fr.), sofa (tur.), otomana (ztur.), mebel o konstrukcji gł. szkieletowej, z oparciem, siedzeniem i poręczami bocznymi, ażurowymi lub petnymi, przeznaczony gt. do siedzenia, kilkuosobowy, wsparty na ogół na czterech nogach , nieraz na podstawie obudowanej lub skrzyni, bogato dekorowany rzeźbą, złocony, malowany, później czę­
sto całkowicie tapicerowany; k. używana była m.in. w salonach, buduarach, holach, bibliotekach itp. ,niejednokrotnie ustawiana parami lub po kilka; była jednym z podstawowych mebli wchodzących w skład kompletów; poprzedniczką k. były m.in. staroż. leżanki oraz późniejsze meble do siedzenia ; w rozwiniętej formie występuje od k. XVII w., w XVIII i XIX w. zależnie od rozwiązania oparcia i poręczy powstały jej liczne odmiany; w Polsce rozpowszechniona w XVIII w., wtedy też przyswojono jej spolszczoną nazwę.

Źródłem tekstu jest Słownik Terminologiczny Mebli – (I. Grzeluk)