Co wpływa na jakość sianokiszonki i jak ograniczyć straty podczas przechowywania?
Produkcja wysokiej jakości sianokiszonki to nie tylko kwestia wyboru odpowiedniej paszy, ale także właściwego zbioru, owijania i przechowywania. Błędy na którymkolwiek z tych etapów mogą skutkować poważnymi stratami wartości odżywczych, a nawet całkowitym zepsuciem bel. Dlatego rolnicy, którzy chcą uzyskać pełnowartościową paszę i ograniczyć straty, powinni zwracać uwagę na każdy szczegół – od momentu koszenia aż po warunki składowania. Poniżej przedstawiamy najważniejsze czynniki wpływające na jakość sianokiszonki.
Kiedy najlepiej zbierać trawę na sianokiszonkę?
Odpowiedni termin zbioru to kluczowy czynnik wpływający na wartość pokarmową sianokiszonki. Najlepszym momentem na koszenie traw jest faza kłoszenia się traw dominujących w runi, gdy zawartość białka jest jeszcze wysoka, a włókno nie zdążyło stwardnieć.
Zbyt wczesny zbiór skutkuje:
- nadmierną wilgotnością materiału,
- trudnościami w zakiszaniu,
- większym ryzykiem psucia.
Z kolei zbyt późne koszenie powoduje:
- spadek wartości energetycznej,
- większy udział ligniny i słabszą strawność,
- większe straty podczas zbioru.
Optymalny moment to kompromis między jakością botaniczną a możliwością szybkiego podsuszenia materiału.
Jaka powinna być zawartość suchej masy w sianokiszonce?
Suchej masy w sianokiszonce powinno być od 30 do 40%, w zależności od warunków zakiszania i rodzaju materiału. To pozwala na skuteczne ograniczenie procesów gnilnych i rozwój pożądanych bakterii fermentacyjnych.
Jeśli zawartość suchej masy jest:
- zbyt niska – dochodzi do wycieku soków kiszonkowych i rozwoju pleśni,
- zbyt wysoka – trudniej uzyskać szczelność, a kiszonka może być słabo zakiszona.
Ważne jest szybkie i równomierne podsuszenie trawy po koszeniu, najlepiej przy dobrej pogodzie, z zachowaniem wysokiej czystości materiału.
Czy sposób zbioru i prędkość belowania mają znaczenie?
Tak – i to bardzo duże. Im szybciej po zbiorze trawa zostanie sprasowana i owinięta, tym mniejsze ryzyko strat i większa szansa na uzyskanie kiszonki dobrej jakości.
Należy pamiętać, że:
- zbyt długie leżenie zielonki na polu prowadzi do strat składników odżywczych,
- nadmierne przesuszanie zwiększa ilość pyłu i zmniejsza smakowitość,
- zbyt powolne belowanie powoduje ogrzewanie się materiału i rozwój niepożądanych bakterii.
Nowoczesne prasy i owijarki pozwalają na szybkie zbieranie, formowanie i owijanie bel przy minimalnych stratach.
Dlaczego szczelność i jakość owijania są tak istotne?
Owijanie bel to najważniejszy etap zabezpieczania kiszonki przed dostępem powietrza. Każda nieszczelność oznacza możliwość rozwoju pleśni, grzybów i bakterii tlenowych, które powodują psucie się materiału.
Aby zapewnić szczelność, należy:
- stosować minimum 6 warstw dobrej jakości folii,
- owinąć bele możliwie szybko po sprasowaniu (maksymalnie do 2 godzin),
- nie dopuścić do uszkodzeń mechanicznych folii (np. przez kamienie, gałęzie, ptaki).
Najlepsze efekty daje specjalistyczna folia do sianokiszonki o dużej rozciągliwości i odporności na promieniowanie UV.
Jakie błędy w transporcie i przechowywaniu prowadzą do strat?
Nawet dobrze owinięta bela może zostać zniszczona, jeśli nie zadbamy o odpowiedni transport i składowanie. Najczęstsze błędy to:
- zbyt wczesne przetaczanie lub przewożenie bel – prowadzi do przesunięć folii,
- układanie bel zbyt blisko siebie, bez miejsca na odprowadzanie wilgoci,
- ustawianie bel pionowo zamiast poziomo (większe ryzyko przecieków),
- składowanie na ostrych podłożach – np. tłucznie, kamieniach.
Folie do sianokiszonki powinny być odporne, ale również odpowiednio traktowane – nie można liczyć, że zniosą wszystkie zaniedbania.
Czy dodatki kiszonkarskie są potrzebne?
W wielu przypadkach dodatki kiszonkarskie poprawiają jakość fermentacji i stabilność kiszonki. Są szczególnie polecane, gdy materiał jest trudny do zakiszenia – np. ma zbyt niską zawartość cukrów lub zanieczyszczenia glebowe.
Najczęściej stosuje się:
- inokulanty bakteryjne (np. Lactobacillus),
- regulatory pH,
- enzymy wspomagające rozkład włókna.
Choć dodatki nie są obowiązkowe, mogą istotnie ograniczyć ryzyko strat i poprawić wartość paszową sianokiszonki.
Jak rozpoznać dobrą jakość sianokiszonki?
Po otwarciu beli można szybko ocenić, czy kiszonka została wykonana prawidłowo. Wysokiej jakości materiał charakteryzuje się:
- jednolitym, zielonym kolorem,
- kwaskowym, świeżym zapachem (nie stęchłym ani zgniłym),
- brakiem wycieków, pleśni i przebarwień,
- odpowiednią strukturą – miękką, ale nie rozmokłą.
Folia do sianokiszonki powinna być nienaruszona, a bela mieć jednolitą, zwartą strukturę.
Podsumowanie
Jakość sianokiszonki zależy od wielu czynników – od momentu zbioru po warunki przechowywania. Aby ograniczyć straty i uzyskać wartościową paszę, należy zadbać o odpowiedni termin koszenia, zawartość suchej masy, szybki zbiór, dokładne owijanie i bezpieczne składowanie. Dobrej jakości folia do sianokiszonki to nie tylko osłona przed powietrzem, ale też inwestycja w zdrowie zwierząt i rentowność gospodarstwa. Świadome decyzje na każdym etapie produkcji kiszonki przekładają się na wyższą jakość i mniejsze ryzyko strat.
